Włosy na głowie stanowią istotny element wyglądu każdego człowieka. Zadbane, nie ważne czy długie czy krótkie, są ozdobą każdego z nas, natomiast matowe, przerzedzone, zniszczone mogą być odzwierciedleniem nie tylko zaniedbania higienicznego, a także objawem złego stanu zdrowia. Wypadające włosy to znak do podjęcia leczenia łysienia.
Wypadanie włosów jest naturalnym procesem fizjologicznym. Włosy rosną cyklicznie, każdy włos w ciągu życia człowieka przechodzi od 20 do 30 cyklów.
Rozróżniamy 3 fazy wzrostu włosa:
Anagen
Na początku okresu anagenu w komórkach zawiązki włosa występują bardzo liczne podziały. Niezróżnicowane komórki włosa rosną w dół i otaczając brodawkę zaczynają tworzyć opuszkę. Mieszek sukcesywnie wydłuża się osiągając swoją ostateczną długość, a melanocyty zaczynają produkować melaninę. Włos zaczyna rosnąć, wychodząc ponad powierzchnię skóry. Czas trwania fazy anagenu w skórze głowy trwa średnio od 3 do 6 lat, co oznacza, że włosy rosną do 60 cm i więcej. Występuje w nim ok. 80-85% włosów.
Katagen
W początkowym okresie katagenu czynność komórek macierzy włosa ustaje i ulegają one zwyrodnieniu i zanikowi. Zatrzymana zostaje produkcja malaniny przez malannocyty, co wiąże się z odbarwieniem się dolnej części włosa, a także zostają zahamowane podziały komórek macierzy opuszki. Opuszka przechodzi proces keratynizacji i stopniowo zanika a włos finalnie zostaje wypchnięty w kierunku powierzchni skóry. W tej fazie występuje ok. 0,5-1%, a okres jego trwania to zaledwie 14-21 dni.
Telogen
Włos telogenowy jest tworem całkowicie zrogowaciałym, nie zachodzą w niż żadne perscy przemiany materii. Mieszek włosa w tej fazie pozostaje we względnym spoczynku, do czasu nadejśćcia sygnału z wnętrza, jak i z zewnątrz mieszka, powodującego reaktywację cyklu. W ciągu 30-90 dni cebulka staje się coraz cieńsza, aż w końcu wypada przy myciu, szczotkowaniu lub zostaje wypchnięty przez nowo rosnący włos. W tej fazie znajduje się
10 – 20% włosów.
Każdego dnia fizjologicznie tracimy od 70 do 100 włosów. Jeżeli ubywa ich ponad 100 dziennie a problem ten obserwowany jest od ponad kilku tygodni, należy udać się do specjalisty w celu pomocy w ustaleniu przyczyn schorzenia.
Typy łysienia:
Łysienie androgenowe
Jest najczęstszym łysieniem, jakie obserwujemy zarówno u kobiet jak i mężczyzn. Główną przyczyną tego schorzenia są androgeny, które niekorzystnie wpływają na mieszki włosowe, sprawiając, że stopniowo zanikają- włos z cyklu na cykl staje się coraz cieńszy i słabszy. Przerwy między kolejnymi fazami wzrostu wydłużają się. Obserwujemy więcej cebulek na głowie w fazie odpoczynku niż wzrostu. Okolica skroniowa, przód i czubek głowy u mężczyzn zaś środek głowy u kobiet to okolice, od których zwykle problem się rozpoczyna. Włosów jest coraz mniej, ale cebulki, w fazie początkowej nie ulegają zniszczeniu, dlatego w teorii androgenowe wypadanie włosów jest procesem odwracalnym ponieważ, można mieszki pobudzić do ich wzrostu.
Łysienie plackowate
Choroba ta, druga po łysieniu androgenowym jest przyczyną wyłysienia. Ma najprawdopodobniej podłoże autoimmunologiczne. Może wystąpić zarówno u kobiet jak i u mężczyzn, w każdym wieku, choć przeważają osoby młode. Zawsze 60% ujawnia sie przed 20 rokiem życia. Charakteryzuje się występowaniem przejściowych lub trwałych ognisk wyłysienia o rożnym kształcie i rozmiarach. Po kilku, kilkunastu miesiącach włosy zwykle odrastają.
Wyróżniamy 3 rodzaje łysienia plackowatego:
Czasem zdarza się, że włosy nie odrastają, mówimy wówczas o łysieniu plackowatym złośliwym.
Przyczyny łysienia plackowatego nie są dokładnie zbadane. Uważa się, ze wpływ mają czynniki genetyczne, stres psychiczny, zaburzenia hormonalne oraz immunologiczne.
Leczenie łysienia – konieczna konsultacja i leczenie dermatologiczne.
Łysienie bliznowaciejące
Należy do rzadkiej grupy zaburzeń rozwojowych skóry. Zaliczane jest do zmian trwałych nabytych lub wrodzonych. Do stanu łysienia bliznowaciejącego dochodzi zwykle na skutek urazu np. oparzenie ogniem, środkami chemicznymi, napromieniowania czy odmrożenia, bądź innych stanów chorobowych skóry np. tocznia rumieniowatego, infekcji wirusowe, bakteryjne czy grzybicze skóry.
Leczenie – przeszczepy skóry owłosionej i transplantacje włosów.
Trichotilomania
Nerwica objawiająca się samoczynnym wyrywaniem włosów przez pacjenta, zwykle nieświadomego swojego nawyku.
Przyczyny jatrogenne łysienia
Innymi przyczynami wypadania włosów, spowodowanym zatrzymaniem podziałów komórek w cebulce oraz ich wzrostu są stosowane leki, do których należą m.in. cytostatyki, środki obniżające odporność, niektóre pochodne witaminy A, a także leki podawane w chorobach tarczycy oraz wiele innych. Powodem wypadania włosów mogą być również środki stosowane podczas narkozy przed zabiegiem chirurgicznym.
Zaburzenia hormonalne
Zaburzenia hormonalne pojawiające się w trakcie przyjmowania leków hormonalnych bądź po ich odstawieniu, występujące 2-3 miesiące po urodzeniu dziecka oraz w okresie menopauzy zaostrzają objawy wypadania włosów. Zaburzenia pracy tarczycy- głównie niedoczynność, przyczynia się do osłabienia wzrostu włosów.
Starzenie się skóry i niedożywienie
Wraz z upływającym czasem mieszki włosowe, podobnie jak inne przydatni skóry stają się coraz gorzej ukrwione, odżywione a brak substancji odżywczych i budulcowych przyczyniają się do ich ścieczenia oraz przerzedzenia.
Przejściowe wypadanie włosów może być spowodowane źle zbilansowaną dietą, której konsekwencją jest często anemia. Cebulki są bardzo wrażliwe na niedobory dietetyczne. Zbyt mała ilość żelaza, cynku oraz miedzi w krwi przyczyniają się do nadmiernego wypadania włosów
W celu postawienia prawidłowej diagnozy konieczne jest wykonanie trichoskopii, badań laboratoryjnych, czasem także biopsji skóry.